-Chiến tranh tất yếu? Trung cộng, Mỹ và chiến trường tiếp theo của họ

Inevitable war? China, America and their next battlegrounds

Destined for conflict? Xi Jinping, Donald Trump and the Thucydides trap

(Định mệnh cho xung đột? Tập cận Bình, Donald Trump và bẫy Thucydides)

• Tense relations with the US and the question of whether armed confrontation can be avoided will loom large when China’s political elites meet
• Structural shifts in balance of power have brought the countries closer to the brink, analyst says, with the South China Sea the most likely flashpoint

SCMP

Shi Jiangtao in Hong Kong/Beijing

Published: 5:00am, 21 May, 2020

Đây là phần thứ năm trong loạt bài gồm chín phần điểm lại các vấn đề mà các nhà lãnh đạo Trung cộng phải đối mặt khi họ nhóm họp cho hai phiên họp hàng năm của họ về Hội nghị Nhân dân Quốc gia và Hội nghị Tham vấn Chính trị Nhân dân Trung cộng trong tuần này. Câu chuyện này nhìn vào sự suy giảm mạnh mẽ của mối quan hệ Mỹ-Trung, và việc nó có thể dẫn đến.

Khi hàng ngàn tinh hoa của Trung cộng đổ xô đến Bắc Kinh trong phiên họp lập pháp quốc gia bị trì hoãn bắt đầu vào thứ Sáu, họ sẽ phải đối mặt với một cuộc tranh luận mới về quan hệ với Mỹ. Cụ thể, có thể tránh xung đột vũ trang giữa hai siêu cường kinh tế?

Câu hỏi không phải là mới, nhưng nó đã mang đến một sự khẩn cấp mới khi mối quan hệ căng thẳng leo thang giữa Washington và Bắc Kinh trong bối cảnh đại dịch Covid-19, phơi bày những vết nứt ngày càng gia tăng trong trật tự toàn cầu hiện nay.

Giáo sư Harvard Allison đã đưa ra câu hỏi trong một cuốn sách năm 2017, Destined for War: Can America and China Escape Thucydides’ Trap? Tài liệu tham khảo cho nhà sử học Hy Lạp 2.500 năm trước và câu hỏi hóc búa được đặt theo tên ông về khả năng xung đột vũ trang khi một cường quốc đang lên thách thức một cường quốc hiện nay.

Trong khi các nhà quan sát thường đồng ý rằng một cuộc chiến toàn diện giữa các quốc gia vũ trang hạt nhân là không thể xảy ra,nhưng có những rủi ro tiềm tàng cho một cuộc xung đột quân sự hạn chế

TBT Tập Cận Bình đã thể hiện sự quan tâm cá nhân đối với khái niệm bẫy Thucydides, mà Allison lần đầu tiên đưa ra trong một bài báo năm 2012, đề cập đến nó trong ít nhất ba lần, bao gồm cả buổi lễ tuyên thệ nhậm chức của Tổng thống Mỹ Donald Trump ba năm trước.

Phát biểu tại Diễn đàn kinh tế thế giới ở Davos vào tháng 1 năm 2017, Tập cho biết bẫy Thucydides có thể tránh được miễn là chúng tôi duy trì liên lạc và đối xử với nhau bằng sự chân thành.

Xi Jinping referenced the Thucydides trap concept on the eve of Donald Trump’s swearing-in ceremony. Photos: AFP

Nhưng kể từ đó, đại dịch Covid-19 tàn khốc đã đẩy mối quan hệ Mỹ-Trung đang bị tổn thương sâu sắc đến bờ vực của một cuộc đối đầu toàn diện do sự mất lòng tin và chiến lược sai lầm, Wang Jisi, chủ tịch Viện Quốc tế và Chiến lược của Đại học Bắc Kinh.

Trung cộng và Hoa Kỳ đang chuyển từ một cuộc cạnh tranh toàn diện sang một cuộc đối đầu toàn diện, không có nhiều cơ hội để thỏa hiệp và thay đổi, ông Wang nói trong một bài phát biểu vào cuối tháng 3.Chúng ta không thể loại trừ khả năng hai cường quốc có thể rơi vào bẫy Thucydides.

Điều đó dường như tổng hợp các bản tin của thông tin liên lạc gần đây từ phía Hoa Kỳ. Trump đã tuyên bố sẽ thực hiện bất kỳ hành động nào là cần thiết để tìm kiếm sự đền bù và buộc Trung cộng phải chịu trách nhiệm về căn bệnh Covid-19 lần đầu tiên được xác định tại thành phố Vũ Hán vào cuối năm ngoái. Các trợ lý hàng đầu của ông, đặc biệt là Ngoại trưởng Mike Pompeo và Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper, đã đặc biệt thẳng thừng.

Trong Hội nghị An ninh Munich vào tháng 2, Esper đã mô tả Trung cộng là mối đe dọa gia tăng đối với trật tự thế giới và kêu gọi các nước đứng về phía Mỹ để chuẩn bị cho cuộc xung đột cường độ cao chống lại Trung cộng.

Triển vọng cho mối quan hệ song phương là rất đáng lo ngại và chúng ta chỉ còn một bước nữa là đến một cuộc chiến tranh lạnh mới Zhu Feng, Đại học Nam Kinh

Chính quyền đại lục thường miễn cưỡng thực hiện các chủ đề ngoại giao nhạy cảm trong các cuộc họp mặt thường niên của Đại hội Nhân dân Quốc gia và Hội nghị Tham vấn Chính trị Nhân dân Trung Quốc, được gọi là Lưỡng hội.

Những lo ngại trong nước, đặc biệt là biến động kinh tế xã hội do đại dịch gây ra, chắc chắn sẽ chi phối các cuộc họp kéo dài một tuần khi đất nước phải đối mặt với sự suy giảm kinh tế sâu sắc nhất trong nhiều thập kỷ, thất nghiệp hàng loạt và một cuộc di cư sản xuất có thể từ Trung cộng.

Tuy nhiên, sự suy giảm mạnh mẽ trong quan hệ với Mỹ trong những tháng gần đây và hậu quả có thể xảy ra sẽ xuất hiện trong tâm trí của hơn 5.000 người tham gia tại hai phiên họp, theo Gu Su, một nhà khoa học chính trị tại Đại học Nam Kinh.

Xem xét các căng thẳng sôi sục với Mỹ về Covid-19 và xem xét kỹ lưỡng về tham vọng toàn cầu của Trung cộng – đã giáng một đòn nặng nề vào nền kinh tế, đặc biệt là ở cấp địa phương, và khiến đất nước ngày càng bị cô lập – có thể khó ngăn chặn như vậy khi thảo luận, Gu nói.

Với sự quan tâm rộng rãi của công chúng đối với các chủ đề gây tranh cãi này, Tập và các nhà lãnh đạo hàng đầu khác có thể cần cân nhắc cá nhân và thiết lập một cuộc thảo luận cho cuộc tranh luận quốc gia, đặc biệt là về tương lai của Trung cộng và Hoa Kỳ, ông nói.

Nhưng sẽ không thực tế khi mong đợi các quyết định chính sách lớn về ngoại giao, bởi vì hai phiên họp thường không được biết đến các cuộc thảo luận chính sách đối ngoại quan trọng, ông Zhu Feng, một chuyên gia về các vấn đề quốc tế tại Đại học Nam Kinh nói.

Paramilitary police officers patrol in Tiananmen Square near the Great Hall of the People in Beijing, where China’s political elites are about to meet for the “two sessions”. Photo: Reuters

Kịch bản tồi tệ nhất

Sự xấu đi của mối quan hệ Mỹ-Trung đã báo động rõ ràng cho Tập và các trợ lý hàng đầu của ông. Vào ngày 8 tháng 4, nhà lãnh đạo Trung cộng đã đưa ra một cảnh báo nghiêm khắc khác thường rằng, chúng ta phải sẵn sàng cho những tình huống xấu nhất xảy ra trong bối cảnh khó khăn và thách thức bên ngoài chưa từng có, theo Tân Hoa Xã.

Trong khi cơ quan thông tấn nhà nước không nói chi tiết về ý nghĩa của Tập trong các tình huống xấu nhất, một nghiên cứu gần đây của một tổ chức nghiên cứu do chính phủ Trung cộng hậu thuẫn đã đưa ra một số gợi ý.

Viện Quan hệ Quốc tế Đương đại Trung cộng (CICIR), liên kết với Bộ An ninh Nhà nước, cho biết Bắc Kinh có thể cần chuẩn bị cho cuộc đối đầu vũ trang với Washington trong bối cảnh phản ứng dữ dội chống Trung cộng kể từ sau vụ đàn áp Thiên An Môn năm 1989, theo trích dẫn của Reuters từ một báo cáo nội bộ.

Báo cáo cảnh báo rằng các khoản đầu tư ra nước ngoài của Trung cộng, đặc biệt là Sáng kiến một ​​Vành đai và một Con đường đầy tham vọng, có thể trở thành nạn nhân của tình cảm chống Trung cộng đang gia tăng, trong khi Mỹ có thể đẩy nhanh nỗ lực chống lại Bắc Kinh . Mở rộng đầu mối bằng cách tăng cường hỗ trợ tài chính và quân sự cho các đồng minh khu vực.

Trong khi nhóm chuyên gia tư vấn từ chối xác nhận báo cáo của Reuters, nhiều nhà phân tích quan hệ quốc tế đã chia sẻ những đánh giá ảm đạm tương tự về quan hệ Mỹ-Trung.

Chúng tôi đã ở trong một cuộc đối đầu toàn diện với Hoa Kỳ, họ thấy cả hai bên đều bất hòa trên hầu hết các mặt trận – từ căng thẳng thương mại và công nghệ, cạnh tranh quân sự, tư tưởng và địa chính trị, đến các cuộc chiến chính trị và pháp lý đối với coronavirus, ông Zhu nói. . Những triển vọng cho mối quan hệ song phương là rất đáng lo ngại và chúng ta chỉ còn một bước nữa là đến một cuộc chiến tranh lạnh mới.

Với phần lớn thế giới vẫn đang trong tình trạng của đại dịch Covid-19, các nhà phê bình và đối thủ của Bắc Kinh, dẫn đầu là Hoa Kỳ, đã nâng cao đòi hỏi trách nhiệm của Trung cộng khi nhiều quốc gia đã đồng ý để theo đuổi một cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc của virus gây chết người.

Coronavirus cũng đã làm sụp đổ hầu hết chương trình nghị sự ngoại giao của Trung cộng trong nửa đầu năm nay, với các chuyến thăm cấp nhà nước theo kế hoạch của Tập là tới Nhật Bản và Hàn Quốc đã bị hoãn lại.

Trong khi đó, mối quan hệ của Trung cộng với Liên minh châu Âu đã trở nên căng thẳng hơn, mặc dù Bắc Kinh đã tránh được một mục tiêu bị chống đối tại Hội nghị Y tế Thế giới tuần này, thông qua một nghị quyết nhẹ nhàng do EU soạn thảo để thực hiện một cuộc điều tra độc lập về phản ứng của các quốc gia khác nhau đối với bùng phát virus corona tại một thời điểm thích hợp.

Nhưng một số lượng ngày càng tăng của các nước châu Âu đã chống lại sự quyết đoán ngoại giao của Trung cộng (PTS Chiến lang) và theo Washington dẫn đến báo chí Bắc Kinh phải minh bạch hơn về coronavirus.

Shelley Rigger, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Davidson ở Bắc Carolina, cho biết báo cáo của CICIR, nếu được xác nhận, đã đưa ra một đánh giá rõ ràng về tình hình và không có “ca ngợi” chiến thắng thông thường trong nhiều bài báo về quan hệ quốc tế từ Trung cộng.

“Đó là một điều tốt. Mọi người cần phải thực tế, và không đắm chìm trong suy nghĩ mong muốn hoặc quá tự tin, bà nói.

Seth Jaffe, trợ lý giáo sư khoa học chính trị và các vấn đề quốc tế tại Đại học John Cabot ở Rome và là một chuyên gia về lịch sử Hy Lạp, cho biết báo cáo về nghiên cứu của Trung cộng là mối quan tâm sâu sắc.

Những câu chuyện gây tranh cãi xung quanh Covid-19 hiện đang định hình lại thái độ của các nhà lãnh đạo và dân số, điều này dẫn đến các tư thế chiến lược khó khăn hơn, bằng chứng là báo cáo CICIR diều hâu, ông nói. Theo cách này, trò chơi đổ lỗi virus đang khuấy động niềm tự hào dân tộc và sự bất bình, thu hẹp không gian cho các nhà lãnh đạo chính trị điều động và tạo ra động lực tổng hợp mời gọi xung đột trong tương lai – một vòng luẩn quẩn.

Theo Jaffe, tác giả của Thucydides về sự bùng nổ chiến tranh: Nhân vật và xung đột, mặc dù tính khí của Trump và Tập sẽ rất quan trọng trong bất kỳ cuộc khủng hoảng thực tế nào, chính sự thay đổi cấu trúc trong cán cân quyền lực trong những năm gần đây đã mang lại hai bên đến sát bờ vực.

Kịch bản va chạm có khả năng nhất, theo ông, sẽ là ở Biển Đông

Tôi vẫn lo lắng nhất về các cuộc chạm trán quân sự liên quan đến tự do hoạt động hàng hải của Mỹ, có thể nhanh chóng leo thang theo các hướng vô tình nhưng nguy hiểm, ví dụ, theo hướng xảy ra xung đột nghiêm trọng của hải quân.

Ông nói rằng một sự cố quốc tế sẽ đưa Trump và Tập vào một tình huống va chạm có thật, với mỗi nhà lãnh đạo phải đối mặt với áp lực phải chống lại phía bên kia và không lùi bước, đưa ra sự nghi ngờ và nóng nảy.

Sau đó, mối nguy hiểm là một tia lửa không lường trước được, có thể tạo ra một phong trào đáng sợ lên các bậc thang leo thang, ông nói thêm.

Zhao Tong, một thành viên cao cấp tại Trung tâm Chính sách Toàn cầu Carnegie-Tsinghua ở Bắc Kinh, cũng bày tỏ lo ngại rằng các sự cố quân sự và xung đột với Hoa Kỳ đã trở thành một vấn đề không thể tưởng tượng được khi xảy ra sự thù địch lẫn nhau.

Dân tộc chủ nghĩa

Trong những tháng gần đây, nhiều nhà ngoại giao cao cấp của Trung cộng đã tiến tới đường lối cứng rắn , Tập kêu gọi dân tộc phải thể hiện tinh thần chiến đấu của họ, thường là phô trương hình ảnh ra toàn cầu.

Trong các cuộc khủng hoảng trong tương lai, nếu các sĩ quan Quân đội Giải phóng Nhân dân, như một số nhà ngoại giao Trung cộng, tính toán rằng lợi ích cá nhân của họ là hành động cực kỳ khó khăn, ngay cả khi họ biết sự xâm lược của họ có thể gây ra chiến tranh và khiến Trung cộng phải trả giá đắt, họ vẫn có thể cảm thấy được khuyến khích. Zhao nói

Để làm cho mọi thứ tồi tệ hơn, theo Zhang Tuosheng, một nhà phân tích bảo mật của Quỹ Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Trung cộng, Bắc Kinh và Washington vẫn chưa thiết lập một cơ chế quản lý khủng hoảng hoạt động.

Giới lãnh đạo Trung cộng chắc chắn hiểu được chi phí khổng lồ của hành động quân sự chống lại Đài Loan – Shelley Rigger, Davidson College

Một trong những bài học lớn là chúng tôi đã chú ý đến việc thiết lập một loạt các cơ chế đã được chứng minh là cần thiết trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh trong việc ngăn chặn căng thẳng vượt khỏi tầm kiểm soát trong trường hợp khẩn cấp hoặc khủng hoảng thực sự,ông nói.

Theo bà Rigger, Bắc Kinh đã nói rõ sự phẫn nộ về mối quan hệ nồng ấm giữa Washington và Đài Bắc trước và trong khi Tổng thống Đài Loan Thái anh Văn nhậm chức.

Ban lãnh đạo Trung cộng chắc chắn hiểu được chi phí khổng lồ – bằng máu, tiền bạc của cải và danh tiếng – của hành động quân sự chống lại Đài Loan. Họ quá thông minh khi tin rằng Mỹ không can thiệp, bà nói.

Rigger lưu ý một số sĩ quan PLA đã nghỉ hưu, bao gồm Thiếu tướng Không quân Kiều Lương (Qiao Liang) **, đã hạ thấp lập trường một cách bất thường về việc thống nhất với Đài Loan bằng vũ lực.

Đây là một thông điệp gây khó chịu cho nhiều người Trung cộng khi nghe, nhưng chiến tranh rất tốn kém và rất khó lường – điều mà Mỹ đã học được qua kinh nghiệm đau đớn, bà nói.

Trong khi các chuyên gia kêu gọi nỗ lực giảm căng thẳng trong khi bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11, hầu hết đều cho rằng phần lớn sẽ xoay quanh Trump.

Bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra với Trump, Nếu ông ấy nghĩ rằng mối quan hệ tốt hơn với Trung cộng sẽ giúp ông ấy giành chiến thắng trong cuộc bầu cử lại, ông ấy sẽ làm mọi cách để xoay chuyển mối quan hệ. Tôi có thể thực sự ngạc nhiên nếu giới lãnh đạo Trung cộng không phản ứng tích cực với một cơ hội như vậy.

Nhưng Zhu nói rằng sẽ thật ngây thơ khi đặt hy vọng vào Trump, người đang hết sức nguy hiểm chơi con bài Trung cộng trong chiến dịch tái tranh cử của mình.

Bắc Kinh nên đặc biệt thận trọng đối với các tranh chấp ở Đài Loan và Biển Đông và không nên tham gia vào các cuộc tranh giành khoa trương với Washington, ông nói. Chúng ta cần nhìn xa hơn về tổng thống Trump và ưu tiên phát triển ổn định các mối quan hệ song phương so với nhu cầu vượt qua Trump.

Câu chuyện tiếp theo trong loạt bài này sẽ xem xét cuộc tranh luận về con đường tương lai của mối quan hệ Trung Quốc với Hoa Kỳ. Tất cả các câu chuyện trong chuỗi có thể được xem tại https://series.scmp.com/china-crossroads/

______________

** Về việc tướng diều hâu Kiều Lương tham khảo thêm ở đây :

Tướng “diều hâu” Trung Quốc bất ngờ khuyên không nên vội vã, khinh suất đánh Đài Loan -(Viettimes)

VietTimes — Tướng về hưu Kiều Lương, một nhân vật vốn được coi là diều hâu ở Trung Quốc, đã khiến dư luận bất ngờ khi thay đổi thái độ và được cho là “lý trí, tỉnh táo” vì phản đối chủ trương đánh Đài Loan lúc này.