-Tại sao Israel tấn công Iran và có thể châm ngòi chiến tranh tổng lực?

Telegraph

19 April 2024 • 9:50am

Iran nhắm mục tiêu vào Israel bằng hàng trăm máy bay không người lái và tên lửa trong cuộc tấn công chưa từng có vào ngày 13 tháng 4. Credit: GETTY IMAGES

Ngày càng có nhiều lo ngại rằng cuộc khủng hoảng ở Trung Đông có thể đẩy thế giới vào một cuộc xung đột lớn

Israel đã tấn công Iran vào sáng thứ Sáu trong một cuộc tấn công làm tăng đáng kể nguy cơ trong một cuộc xung đột đang sôi sục.

Benjamin Netanyahu dường như đã bất chấp lời kêu gọi kiềm chế của phương Tây , làm dấy lên lo ngại về một sự leo thang lớn khác ở Trung Đông.

Khi Israel và Iran tấn công lẫn nhau và phản công, mối lo ngại ngày càng gia tăng rằng một cuộc chiến tranh khu vực có thể nổ ra.

Nhưng khả năng một cuộc chiến tranh thế giới thứ ba có thể nổ ra là bao nhiêu?

Vụ nổ ở Iran là gì?

Các chi tiết chính vẫn chưa được tiết lộ, nhưng các quan chức Mỹ cho biết Israel đã tiến hành một cuộc không kích trả đũa Iran sau khi nước này bị bắn phá bằng hỏa tiễn và máy bay không người lái vào tuần trước.

Các nguồn tin nói với truyền thông địa phương rằng người ta nghe thấy tiếng nổ gần một căn cứ không quân nằm ở phía đông bắc thành phố Isfahan của Iran, đây có thể là một sự leo thang lớn.

Theo các nhà báo địa phương, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) tuyên bố đã bắn hạ một số máy bay không người lái xung quanh căn cứ không quân.

Các báo cáo chưa được xác nhận cho rằng Natanz, một cơ sở hạt nhân nằm sâu dưới lòng đất, cũng là mục tiêu. Tuy nhiên, một hãng thông tấn Iran cho biết tuyên bố này là không chính xác.

Các quan chức Tòa Bạch Ốc và Ngũ Giác Đài được hiểu là đang theo dõi chặt chẽ tình hình.

Vì sao Iran và Israel là kẻ thù?

Cuộc tấn công của Israel diễn ra sau khi nước này bị hàng trăm máy bay không người lái và hỏa tiễn của Iran nhắm tới trong một cuộc tấn công chưa từng có vào ngày 13/4.

Một quan chức Israel đã hạ thấp tầm quan trọng của đợt tấn công đó, cho rằng đây là một “thất bại chiến lược” vì khoảng 99% số đạn đã bị lực lượng phòng thủ của Iron Dome và các đồng minh bao gồm Anh và Mỹ đánh chặn.

Tuy nhiên, nó có ý nghĩa ít nhất ở một khía cạnh – đây là lần đầu tiên Israel bị nhắm mục tiêu trực tiếp từ đất Iran.

Nếu các báo cáo là chính xác và Israel đã nhắm mục tiêu vào căn cứ không quân Isfahan, thì điều này tương tự với việc Iran lựa chọn mục tiêu vào ngày 13 tháng 4. Căn cứ không quân Nevatim, ở phía nam đất nước, bị thiệt hại nhẹ trong cuộc bắn phá.

Các quan chức Israel đã nói rõ rằng một cuộc tấn công vào Iran sẽ diễn ra, nhưng chưa cho biết khi nào và liệu nó có nhằm vào các nhóm ủy nhiệm ở Trung Đông hay không. Những câu hỏi đó nay đã được giải đáp.

Chuyện gì xảy ra tiếp theo?

Sau cuộc tấn công vào ngày 13 tháng 4, mà Iran thực hiện sau cuộc tấn công của Israel vào lãnh sự quán của họ ở Damascus, lãnh đạo nước này cho biết họ coi vấn đề đã kết thúc.

Tuy nhiên, họ nói thêm rằng nếu Israel trả đũa thì nước này sẽ đáp trả bằng một cuộc tấn công “quy mô hơn nhiều”.

Các nhà lãnh đạo thế giới kêu gọi Benjamin Netanyahu tránh tấn công Iran và gây bất ổn cho khu vực, nhấn mạnh rằng cuộc tấn công của Tehran không gây ra thiệt hại gì.

Iran vẫn chưa cho biết họ sẽ đáp trả cuộc tấn công của Israel như thế nào.

Cuộc bắn phá của nó vào ngày 13 tháng 4 đã được thông báo trước rộng rãi bằng điện báo và các quan chức cho biết nó đã được điều chỉnh để tránh một cuộc xung đột lớn hơn nổ ra.

Tuy nhiên, Tehran có thể cảm thấy cần phải giữ thể diện và sự trao đổi giữa các nước có thể khiến họ chuyển từ chiến tranh lạnh sang chiến tranh nóng.

Jonathan Panikoff, giám đốc Sáng kiến ​​An ninh Trung Đông Scowcroft, lưu ý rằng Isfahan là nơi có cả cơ sở hạt nhân và phi trường quốc tế, và những gì xảy ra tiếp theo sẽ phụ thuộc vào nơi bị tấn công.

Ông viết trên mạng xã hội: “Sự leo thang trong tương lai phụ thuộc vào các mục tiêu và còn quá sớm để biết điều đó”. “Dù thế nào đi nữa, thông điệp từ Israel: chúng ta có thể tấn công cơ sở hạt nhân.”

Rủi ro: Iran có vũ khí hạt nhân không?

Nếu các cuộc tấn công giữa Israel và Iran tiếp tục gia tăng cường độ thì hậu quả sẽ rất nghiêm trọng – đối với Trung Đông và thế giới.

Iran có một số nhóm ủy quyền trong khu vực: ở các vùng lãnh thổ Palestine, Lebanon, Iraq và Yemen. Họ đã bắn vào Israel vào ngày 13 tháng 4 và có lẽ sẽ làm như vậy một lần nữa nếu chiến tranh nổ ra.

Trong khi đó, Israel nhận được sự ủng hộ của các cường quốc phương Tây, như đã thấy khi họ đoàn kết để hạ gục hàng loạt hỏa tiễn và máy bay không người lái của Tehran hồi đầu tháng này.

Joe Biden, tổng thống Mỹ, được cho là lo ngại rằng giới lãnh đạo Israel có thể kéo ông sâu hơn vào một cuộc xung đột ở Trung Đông. “Hãy giành chiến thắng,” ông được cho là đã nói với ông Netanyahu.

Iran cũng đang ủng hộ ở phạm vi xa hơn, điều này có thể đặt nền móng cho một cuộc xung đột rộng lớn hơn. 

Nó được hỗ trợ bởi Nga – quốc gia đã sử dụng máy bay không người lái Shahed của mình một cách hiệu quả để tiến hành cuộc chiến ở Ukraine – trong khi vẫn duy trì mối quan hệ chặt chẽ với Trung cộng.

Chiến tranh thế giới thứ ba sắp bắt đầu?

Rất ít chuyên gia không đồng ý rằng thế giới ngày nay trông bất ổn hơn nhiều so với 10 năm trước. Nhưng có sự bất đồng về việc liệu một cuộc chiến tranh thế giới có thể xảy ra hay không.

Hugh Lovatt, một nhà nghiên cứu chính sách tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Châu Âu, lập luận rằng các cuộc xung đột trên khắp thế giới là khép kín chứ không phải có liên quan đến nhau.

Ông nói với Sky News: “Tin đáng yên tâm là chúng ta sẽ không hướng tới chiến tranh thế giới thứ ba.

Tuy nhiên, những người khác tin rằng các ranh giới trong một cuộc xung đột tiềm tàng đã được vạch ra, với căng thẳng gia tăng giữa các cường quốc dân chủ phương Tây và các chế độ chuyên quyền như Iran, Nga và Trung cộng.

Putin gặp Tổng thống Iran Ebrahim Raisi vào năm 2023Credit : REUTERS

Khi cuộc chiến Ukraine-Nga bước sang năm thứ ba, trật tự toàn cầu dường như đang bị lung lay. Một số người tin rằng nó có thể sụp đổ hoàn toàn và những xung đột này – cho đến nay vẫn còn tương đối hạn chế – có thể dẫn đến một cuộc chiến tranh thế giới.

Grant Shapps, Bộ trưởng Quốc phòng, đã cảnh báo rằng chỉ trong 5 năm nữa có thể xảy ra nhiều xung đột lan rộng trên toàn cầu: Nga, Trung cộng, Iran và Triều Tiên.

Ông nói thêm: “Thế giới đã chuyển từ thời kỳ hậu chiến sang thời kỳ tiền chiến tranh. 

Cùng với Trung Đông, nhiều nhà bình luận coi số phận Ukraine là yếu tố quyết định. Nếu rơi vào tay Vladimir Putin, nó có thể khuyến khích Nga tấn công một quốc gia NATO, hoặc Trung cộng tấn công Đài Loan – nơi Mỹ đã cam kết bảo vệ.

Denys Shmyhal, thủ tướng Ukraine, đã cảnh báo sẽ có “chiến tranh thế giới thứ ba” nếu Kiev thất thủ.

Các số liệu ở NATO và các chính phủ phương Tây đã dự đoán một cuộc chiến với Putin có thể nổ ra trong vài năm tới.

Tuy nhiên, Edward R Arnold, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia, cho rằng xung đột với Nga ít có khả năng xảy ra do lực lượng vũ trang của nước này đã suy thoái do căng thẳng chiến sự ở Ukraine.

Ông nói thêm: “Vladimir Putin sẽ xem xét khá kỹ những gì xảy ra ở Trung Đông”.

“Tất cả đều đang giúp ích cho Putin vào lúc này vì trong khi tập trung vào Trung Đông, chúng tôi không tập trung nhiều như vào Ukraine”.